MACIEJBORKOWSKI.ONLINE
Witam na moim portalu
BLOGOSTREFA
PŁYTY GŁÓWNE
Test ASRock Z790 Steel Legend WiFi.
Dobra płyta dla Core 13. gen
Spis treści :
1 ASRock Z790 Steel Legend WiFi - test
Kolejna płyta główna na mostku Z790, której miałem okazję przyjrzeć się bliżej, to ASRock Z790 Steel Legend WiFi. Test ten weźmie zatem pod lupę model kompatybilny z pamięcią DDR5 i jak nazwa wskazuje, z wbudowaną łącznością bezprzewodową, w topowym aktualnie standardzie Wi-Fi 6E. Jednocześnie warto dodać, że płyta ta pod względem specyfikacji jest podobna do niedawno recenzowanej GIGABYTE Z790 AORUS ELITE AX, a więc szykuje się ciekawy pojedynek. Jak testowany model prezentuje się na tle rywala, tak jeśli chodzi o kwestie konstrukcyjne (komponenty VRM, rozplanowanie PCB, oferowana funkcjonalność, itd.), jak i użytkowe, to wszystko wyjaśni się niebawem, a na początek zerknijmy na dane techniczne dzisiejszego bohatera.
„ASRock Z790 Steel Legend WiFi to płyta główna dla procesorów Raptor Lake i RAM DDR5 ze średniej półki. Zobaczmy, czy to dobry wybór.”
| Specyfikacja ASRock Z790 Steel Legend WiFi | |
| Socket | LGA 1700 |
| Chipset | Intel Z790 |
| Pamięć | 4 x DDR5-7200(OC), Max. 128 GB |
| Wyjście obrazu | DisplayPort 1.4, HDMI 2.1 |
| Gniazda rozszerzeń | 1 x PCIe 5.0 x16, 1 x PCIe 4.0 x16 (elektrycznie x4), 1 x PCIe 3.0 x16 (elektrycznie x2) |
| Magazyn danych | 8 x SATA 6 Gb/s, 1 x M.2 (PCIe 5.0), 4 x M.2 (PCIe 4.0) |
| Sieć | Realtek RTL8125BG (2,5 Gb/s), Wi-Fi 802.11 ax |
| Dźwięk | Realtek ALC897 |
| Porty USB | 1 x USB 3.2 Gen 2×2 (20 Gb/s), 2 x USB 3.2 Gen 2 (10 Gb/s), 12 x USB 3.2 Gen 1 (5 Gb/s), 3 x USB 2.0 |
| Wymiary | ATX (30,5 x 24,4 cm) |
Komentarz odnośnie specyfikacji testowanej płyty głównej
Odnośnie stylistyki, ASRock Z790 Steel Legend WiFi stawia na sporą ilość bieli oraz odcieni szarości, w połączeniu z klasyczną czernią na części powierzchni laminatu. Oczywiście nie mogło zabraknąć wielobarwnego podświetlenia LED, które wylądowało na panelu I/O, chłodzeniu chipsetu i przy dolnych slotach M.2. Radiatory zamontowane na sekcji zasilania są typowych rozmiarów, a w kwestii komponentów VRM producent chwali się 16 fazami dla rdzeni procesora, z tranzystorami o obciążalności 60 A. Innymi słowy, to duży zapas nawet w kontekście topowych CPU dla podstawki LGA 1700, czyli Core i9-13900K(F) czy Core i9-13900KS. Od strony specyfikacji Z790 Steel Legend ma do zaoferowania pięć złącz M.2, w tym jedno w standardzie PCIe 5.0, slot PCIe x16 też kompatybilny z wersją 5.0, bezprzewodową kartę sieciową Wi-Fi 6E i LAN 2,5 Gb/s, szybkie porty USB 3.2 Gen 2×2 i USB 3.2 Gen 2 oraz aż osiem gniazd SATA. Uważam, że jest to naprawdę sensowny zestaw, który spełni oczekiwania użytkowników i przyczepić się mogę jedynie do karty dźwiękowej na kodeku Realtek ALC897, tj. układzie z niższej półki. Tytułem wstępu to wszystko i czas przyjrzeć się bliżej budowie testowanej płyty głównej.
2 Test płyty głównej ASRock Z790 Steel Legend WiFi: opakowanie
Testowaną ASRock Z790 Steel Legend WiFi dostałem w sporej wielkości pudełku, utrzymanym w palecie barw oscylującej wokół czerni i odcieni szarości. Z przodu producent umieścił nazwę modelu i bardzo skrótowy przegląd wspieranych technologii, a na odwrocie zdjęcie produktu, specyfikację techniczną z opisem złącz panelu I/O oraz szczegółowy opis zastosowanych rozwiązań. Co ciekawe, instrukcja obsługi w pewnym sensie uwzględnia również język polski, niemniej część wielojęzyczna obejmuje tylko specyfikację.
- instrukcja obsługi,
- dwa kable SATA,
- antena do karty Wi-Fi 802.11 a/b/g/n/ac/ax,
- uchwyt podpierający kartę graficzną,
- dwie opaski rzepowe,
- klawisz do klawiatury z motywem Steel Legend,
- zestaw śrubek dla nośników M.2.
3 Test płyty głównej ASRock Z790 Steel Legend WiFi: budowa
Recenzowana ASRock Z790 Steel Legend WiFi bazuje na laminacie o wymiarach zgodnych ze standardem ATX, więc nie będzie kłopotu z montażem w obudowach, w których zmieszczenie konstrukcji E-ATX byłoby niemożliwe. W temacie kolorystyki dominują barwy szara i czarna, co dotyczy zarówno laminatu, jak i radiatorów. Rzecz jasna nie zabrakło diod LED z RGB, uplasowanych przy mostku południowym oraz panelu I/O. Zachowaniem iluminacji możemy sterować z użyciem programu ASRock Polychrome RGB.
Do dyspozycji nabywcy jest siedem 4-pinowych złączy wentylatorów. Odnośnie ich rozmieszczenia, warto zwrócić uwagę na fakt, że dostęp do gniazda w okolicy socketu CPU może być utrudniony po złożeniu zestawu. Wszystkie – poza podstawowym dla procesora „CPU_FAN1” – udostępniają kontrolę obrotów w trybie PWM oraz napięciowym (DC). W praktyce nie ma żadnych problemów, aby osiągnąć konfigurację półpasywną i w tym celu możemy albo ręcznie ustawić szybkość na 0%, albo skorzystać z dedykowanej opcji Allow Fan Stop, która wchodzi do gry, kiedy temperatura spada poniżej pierwszego progu (Temperature 1). Jeżeli chcecie zobaczyć, jak to wszystko wygląda od strony UEFI, to zapraszam do następnej strony, na której odnajdziecie zrzuty ekranu. Co do obciążalności, dla „CPU_FAN1” wynosi 1 A (12 W), a dla pozostałych po 2 A (24 W).
Wszystkie radiatory zostały przymocowane z wykorzystaniem śrubek, co jest dobrym posunięciem. Poza większą trwałością materiału, taki sposób instalacji to też szybszy oraz zdecydowanie łatwiejszy demontaż, co zaoszczędzi nerwów potencjalnemu nabywcy. Pod tym względem plus dla inżynierów ASRock, jednakowoż nie da się ukryć, że w tym segmencie cenowym właśnie tego powinniśmy oczekiwać od sprzętu.
Zastosowana sekcja zasilania składa się z 16 faz. Sercem VRM jest kontroler PWM RAA229131 produkcji Renesas, obsługujący taką ich liczbę natywnie, bez wsparcia podwajaczy (ang. doubler). Na każdą fazę przypada tranzystor ISL99360, też od Renesas. Niestety, o tych ostatnich, podobnie jak o kontrolerze, na chwilę obecną nie wiemy za dużo, gdyż pełne karty charakterystyki (ang. datasheet) nie są upublicznione, ale z dostępnych informacji wynika, że ich obciążalność w trybie ciągłym wynosi 60 A (najrozsądniej będzie zakładać, że wartość dotyczy temperatury obudowy 25 °C). MOSFET-y te w pojedynczej obudowie łączą tranzystory high-side i low-side oraz sterownik, tym samym pozwalając zaoszczędzić miejsce na PCB. Z kolei dla iGPU przewidziano jedną fazę, ponownie z ISL99360.
Kości pamięci montujemy w czterech bankach, obsługujących moduły o taktowaniu dochodzącym do 7200 MHz i pojemności wynoszącej maksymalnie 32 GB (na slot). W tej części płyty znajdziecie również 24-pinową wtyczkę ATX, parę 8-pinowych EPS, wyprowadzenia portów USB 2.0, USB 3.2 Gen 1 i USB 3.2 Gen 2×2 (Type-C) oraz piny dla pasków diod LED („ADDR_LED2” i „ADDR_LED3”). Ponadto są dwa złącza M.2, oba podłączone do procesora i zgodne ze standardem odpowiednio (patrząc od lewej) PCIe 4.0 i PCIe 5.0. Przykrywa je sporej wielkości radiator i w tym miejscu warto dodać dwie rzeczy. Po pierwsze, ze względu na ich bliskość i skierowanie do siebie możemy zamontować dysk tylko w jednym slocie. Po drugie, skorzystanie ze złącza PCIe 5.0 spowoduje przełączenie karty graficznej w tryb x8.
Wśród złączy kart rozszerzeń można wyróżnić trzy sloty PCIe x16 (elektrycznie x16/x4/x2). Zgodność z PCIe 5.0 dotyczy wyłącznie głównego dla karty graficznej, a pozostałe dwa, obsługiwane przez chipset, są ograniczone do odpowiednio 4.0 oraz 3.0. Poza tym w tej części laminatu mamy trzy kolejne złącza M.2, w tym dwa z radiatorem. Wszystkie są podłączone do mostka południowego i wspierają dyski typu PCIe (do 4.0).
Na dole odnajdziecie złącze HD Audio, po jednym USB 2.0 i USB 3.2 Gen 1 oraz cztery SATA. Po prawej stronie są zaś kolejne cztery gniazda SATA, zamontowane równolegle do PCB, co ułatwia prowadzenie kabli oraz pozwala na instalację długich kart graficznych. Kość BIOS-u jest pojedyncza i wlutowana, więc podczas aktualizacji firmware należy zachować ostrożność. Dodatkowo warto zwrócić uwagę na złącza opisane „RGB_LED1” i „ADDR_LED1”, do których podłączycie paski diod LED, oraz diagnostyczne diody LED. Na laminacie znalazło się też wyprowadzenie eDP, do którego można podpiąć wyświetlacz ASRock Side Panel Kit.
Kilka słów należy się również zintegrowanej karcie dźwiękowej, gdzie ASRock zastosował dość egzotyczny kodek Realtek ALC897, który od niedawna zaczął być częściej montowany w płytach głównych. Dodatkowym wsparciem są kondensatory elektrolitycznie firmy Nichicon, brakuje jednak wzmacniacza słuchawkowego, na który producent się nie zdecydował. Jakość dźwięku jest, jak na zintegrowane rozwiązanie, całkiem niezła – podobna do ALC1200, co potwierdzają rozsądne rezultaty w teście RMAA. Mniej wymagający użytkownicy będą usatysfakcjonowani, co nie zmienia faktu, że w tej półce cenowej mamy prawo oczekiwać więcej.
Tylny panel jest dodatkowo zabudowany, a poza tym może się pochwalić obecnością zintegrowanej maskownicy. Umieszczono tam następujące porty:
- dwa RP-TNC, służące do podłączenia dołączonej anteny Wi-Fi 802.11 a/b/g/n/ac/ax,
- po jednym DisplayPort oraz HDMI,
- osiem USB 3.2 Gen 1 oraz dwa USB 3.2 Gen 2 (w tym jeden Type-C), obsługiwane przez chipset Intel Z790 oraz hub ASMedia ASM1074,
- jeden RJ-45, realizowany przez zintegrowaną kartę sieciową Realtek RTL8125B,
- wejścia i wyjścia zintegrowanej karty dźwiękowej wraz z cyfrowym S/PDIF.
4 Test płyty głównej ASRock Z790 Steel Legend WiFi: UEFI
Płyta główna ASRock Z790 Steel Legend WiFi pracuje pod kontrolą UEFI, które zapewnia przejrzysty, czytelny i atrakcyjny wizualnie interfejs użytkownika. Firmware udostępnia zapewniający dostęp do podstawowych ustawień tryb EZ Mode i bardziej rozbudowany Advanced Mode. Dodatkowa funkcjonalność opiera się na tworzeniu profili zawierających spersonalizowane ustawienia (można je też zapisywać na/odczytywać z dysku), wgrywaniu nowych wersji firmware, zapisywaniu zrzutów ekranowych do pamięci masowej i przeglądaniu informacji o użytkowanym sprzęcie. Tyle podstawowych informacji, czas więc na zaprezentowanie opisywanego UEFI.
5 Test płyty głównej ASRock Z790 Steel Legend WiFi: metodologia
Testy płyty ASRock Z790 Steel Legend WiFi zostały przeprowadzone przy domyślnych taktowaniach większości podzespołów. Jedyne modyfikacje to ustawienie RAM na DDR5-4800 CL 32 i wyłączenie ulepszonych stanów Turbo (MultiCore Enhancement). Zrezygnowałem natomiast z dezaktywacji usług takich jak Turbo czy EIST, wychodząc z założenia, że jeżeli w danym modelu któraś z nich funkcjonuje niepoprawnie, to należy ten fakt ujawnić.
Wszystkie testy przeprowadziłem na platformie z Windows 11 64-bit, sterownikami GeForce Game Ready 496.13, w trakcie rzeczywistej rozgrywki. Do zmierzenia liczby klatek posłużył program Fraps w wersji 3.5.99, zaś wyniki przedstawione na wykresach są średnią arytmetyczną z trzech przebiegów. Poza tym rozdzielczość zegara czasu rzeczywistego wymusiłem na sztywną wartość 0,5 ms. Zainteresowanym tematem odsyłam do felietonu na temat testowania CPU w grach.
Testy podkręcania polegały na odnalezieniu maksymalnego stabilnego zegara CPU i RAM. Napięcia były ustawione na następujących poziomach:
- CPU Core/Cache Voltage – 1,225 V,
- CPU System Agent Voltage – 1,25 V.
Parametr CPU Load-line Calibration dobierałem tak, by woltaż (odczyt za pomocą HWiNFO64 w wersji 7.37-4970) nie spadał pod obciążeniem poniżej wartości ustawionej w UEFI i jednocześnie był do niej jak najbardziej zbliżony. Moduły DDR5 pracowały z timingami CL 44-46-46-90 i były zasilane napięciem do 1,5 V.
Platforma testowa :
6 Test płyty ASRock Z790 Steel Legend WiFi: osiągi kontrolerów SATA 6 Gb/s
Weryfikację osiągów kontrolerów rozpoczynamy od portów SATA 6 Gb/s. Pomiary odbywają się z wykorzystaniem popularnego programu CrystalDiskMark, często używanego do porównywania wydajności dysków. Testy obejmują odczyt sekwencyjny oraz dla próbki rozmiaru 4K – dla różnych wariantów kolejek i wątków. Nośnik używany w tej grupie pomiarów to Silicon Power Velox V70 o pojemności 240 GB (MLC Intel 25 nm).
7 Test płyty ASRock Z790 Steel Legend WiFi: osiągi kontrolerów M.2 NVMe
Następne w kolejności są złącza M.2. Pomiary niezmiennie odbywają się z wykorzystaniem popularnego programu CrystalDiskMark, często używanego do porównywania wydajności nośników. Testy obejmują odczyt sekwencyjny i dla próbki rozmiaru 4K – dla różnych wariantów kolejek i wątków. Dysk używany w tej grupie pomiarów to Patriot Viper VP4100 w wariancie 1 TB (3D TLC).
8 Test płyty ASRock Z790 Steel Legend WiFi:osiągi kontrolerów USB 3.2Gen 1
Następnym obszarem testów są porty USB 3.0 (według obecnej nomenklatury powinniśmy pisać USB 3.2 Gen 1). Tak samo jak na poprzednich stronach, pomiary odbywają się z użyciem popularnego programu CrystalDiskMark, typowo wykorzystywanego do porównywania wydajności dysków. Testy obejmują odczyt sekwencyjny i dla próbki rozmiaru 4K – dla różnych wariantów kolejek i wątków. Natomiast używany nośnik to WD Green w wersji 240 GB, podłączony z wykorzystaniem przejściówki na układzie ASMedia ASM1351.
9 Test płyty ASRock Z790 Steel Legend WiFi:osiągi kontrolerów USB 3.2Gen 2
Na deser pozostała wydajność portów USB 3.1 (według obecnej nomenklatury powinniśmy pisać USB 3.2 Gen 2). Jak na poprzednich stronach, pomiary odbywają się z wykorzystaniem aplikacji CrystalDiskMark, często używanej do porównywania wydajności dysków twardych. Testy obejmują odczyt sekwencyjny i dla próbki rozmiaru 4K – dla różnych wariantów kolejek i wątków. Używany nośnik to WD Green w wersji 240 GB, podłączony przejściówką na układzie ASMedia ASM1351.
10 Wydajność w aplikacjach i grach
11 Podkręcanie: maksymalny stabilny zegar CPU / RAM
